408km – rit 3: Ruiselede – Enghien

Op het einde van Le Grand Tour trekken we langs de grenslijn van de Eurometropool, een tocht van 408 kilometer. Van Armentières tot Ruiselede, van Enghien tot La Bassée. Op zoek naar de verhalen in de periferie van onze grensregio. In deze etappe trekken we vanuit Ruiselede naar het zuiden van de provincie West-Vlaanderen waar…

Cruisen

Rijden door Midden-West-Vlaanderen is verrassend én ontmoedigend. Verrassend omwille van de mooie groene plekken die onverwacht opduiken. Maar ontmoedigend omdat je meestal, waar je ook kijkt, altijd wel een bouwsel ziet. Of een reclamepaneel. Of een fabriek. Verspreid. Overal.

Kilometers malen in Vlaanderen levert dit beeld op:

Garages
Lintbebouwing
Koterijen
Serres
Hacienda’s
Villa’s met leeuw
Aardappelautomaten
Huis-met-schuur
Beauty salons
Fuifaffiches
Paardenstallen
Appartementen
Hekkens en houten panelen

Kanegem

Kanegem is een aangename uitzondering op die ruimtelijke wanorde. Het dorp heeft nog een kern, in plaats van een langgerekte sliert huizen in de open ruimte.

Briek Schotte is hier geboren, bijgenaamd Ijzeren Briek. Deze Belgische renner won tweemaal de Ronde van Vlaanderen en werd in 1948 en 1950 wereldkampioen. Het beeld aan de merkwaardige kerk van Kanegem – « de kathedraal van te lande » – typeert de man: verbeten, gebogen. Stampen met de voeten. Afzien, dat doet een echte “flandrien”.

Amerikaanse begraafplaats Waregem

Het Flanders Field American Cemetery and Memorial is de enige Amerikaanse begraafplaats in België met gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog. De soldaten van de Verenigde Staten vervoegden pas heel laat de Eerste Wereldoorlog, in 1917.

368 grafstenen bevinden zich op deze begraafplaats, pal op de plek waar de laatste strijd van de Eerste Wereldoorlog werd gevoerd, een gevecht tot op de dag van de wapenstilstand. De meeste jongens sneuvelden in de nabijgelegen Spitaalsbossen. President Obama bezocht de begraafplaats een paar jaar geleden.

Anzegem

In 2014 sloegen de vlammen uit het dak van de kerk van Anzegem. Er was geen blussen aan. Enkel de kerkmuren, kerktoren en de sacristie gingen niet op in vlammen. De basis van deze kerk dateert van de dertiende eeuw. Sedert het drama staat het gebouw zonder dak in het centrum van de gemeente.

Een paar kilometer verder in Bossuit (Avelgem) staat ook een kerk zonder dak. Dit is niet veroorzaakt door een brand. Het is een artistieke ingreep. Kunstenares Ellen Harvey maakte van een bouwvallige plek een monument.

Amougies

Ik rijd over de Schelde en kom zo binnen in Wallonie picarde. Ik rijd er vaak met de fiets en steeds valt het me op hoe de grensovergang niet enkel gepaard gaat met een visuele verandering, maar vooral ook met het feit dat je systematisch een ‘bonjour’ krijgt als je mensen kruist.

Veel ‘bonjour’ krijg ik vandaag echter niet. Amougies ligt er stil bij. Op een occasionele wandelaar en een auto na ligt het dorp te slapen.

Dat was niet zo van 24 tot 28 oktober 1969. Dan vond hier een festival plaats dat muziekliefhebbers trok van over het hele land. Op de affiche: Frank Zappa, Pink Floyd, Captain Beefheart en Yes. Het Woodstock van Amougies.

Een paar kilometer van het voormalige festivalterrein bevindt zich nu een natuurgebied. Maak kennis met Le Vivier.

Amougies ligt aan de voet van de Kluisberg. Daar maakten we de eerste reportage van Le Grand Tour, met muzikant Joachim Wannyn.

Ellezelles

Heerlijk rollen de heuvels in het Pays des Collines. Ik rep me naar Ellezelles. Het land van heksen. Een slimme vondst van Jacques Vandewattyne, een lokaal beeldhouwer, schilder en schrijver. Hij greep een stukje historiek aan om zijn streek in de kijker te zetten, aanvankelijk als een grap, maar intussen is het heksenverhaal het wezenskenmerk van het dorp geworden.

In 1610 werden hier heksen verbrand. Intussen zijn hier heksenwandelingen, heksensabbat, heksenfeesten. En ook heksenbier. Ik wandel binnen in de Brasserie des Légendes, bovenop een heuvel met uitzicht op het dorp. Hun bekendste bier heet Quintine, de naam van de heks die op haar 38ste verbrand is in 1610. Ze brouwen er ook Goliath, naar de naam van één van de reuzen van Ath.

Flobecq

Geprikkeld door een verhaal van Notélé, de televisiezender van Wallonie picarde, trek ik vervolgens naar Flobecq. Daar zou zou zich in de bossen een pyloon bevinden waarlangs cruciale data wordt gestuurd tussen de financiële centra van Londen en Frankfurt. Fier als een gieter vind ik de pyloon en neem er beelden van.

Pas ‘s avonds realiseer ik me dat ik de verkeerde pyloon heb gefotografeerd. Het exemplaar op de bovenstaande foto’s dient een heel ander doel: digitale radiosignalen sturen naar Vlaanderen. Dankzij een toren op Waals grondgebied kunnen Vlamingen in Ronse en Geraardsbergen naar de DAB-radio luisteren.

Lessines

Op de markt van Lessines word ik begroet door René Magritte, de surrealistisch kunstschilder aan wie in Brussel een museum gewijd is.

Maar ik ben hier niet voor Magritte, wel voor het Hôpital Notre-Dame à la Rose. Tot voor een paar decennia was dit nog een ziekenhuis, intussen is het een museum geworden gewijd aan religieuze en medische geschiedenis.

Ik surf even mee met een gidsbeurt en krijg er uitleg bij een soort helm met vijzen die diende voor psychiatrische behandelingen. Dat vonden patiënten niet altijd even fijn en door het ongemak begonnen ze met het hoofd te schudden. En zo verloor de helm soms haar vijzen. Vandaar dus de uitdrukking.

Het is een fascinerend museum. Het gebouw is een attractie op zich, de collecties tonen hoe verfijnd de medische wetenschap intussen is geworden. Buitengewoon erfgoed!

Enghien

Ik had al vaker horen praten over het park van Enghien. De toeristische promo leek me altijd te mooi om waar te zijn. Maar als ik op het eind van deze etappe het domein binnenwandel, dan kan ik alleen maar onder de indruk zijn van dit halve bos, pal in de stad, met een kasteel, waterpartijen, een paviljoen in de hoogte en statige lanen.