Meer Eurometropolitaans kan onze ontmoeting bijna niet. We praten Nederlands, bij een café liégeois op het terras van Patisserie Méert in Rijsel. Tekenend voor het levensverhaal van deze man. Henri Vaassen is afkomstig van Nederlands-Limburg. Na zijn studie Frans en Spaans aan KU Leuven maakte hij de overstap naar Belgisch Limburg. Hij ging er aan de slag bij UHasselt Campus Diepenbeek. Diepenbeek had een samenwerking lopen met ULCO, l’Université du Littoral Côte d’Opale. ULCO zocht docenten Nederlands. Et voilà: Henri Vaassen werd officieel inwoner van de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai. Hij verhuisde naar Rijsel en begon Nederlands te geven aan ULCO in Duinkerke. 

Twintig jaar later heeft hij de metropool Rijsel als woonplaats ingeruild voor een rustgevende plek aan de zee in de omgeving van Duinkerke. Maar zijn passie voor talen en in het bijzonder voor het Nederlands heeft hij niet ingeruild, integendeel. Doe je een offline rondvraag in Noord-Frankrijk naar initiatieven rond de Nederlandse taal en cultuur en je komt al snel uit bij Henri Vaassen. Ook online duikt zijn naam regelmatig op: Franse kleuters die Nederlands leren? Grensoverschrijdende samenwerking tussen scholen in Vlaanderen en Noord-Frankrijk? Eén adres: Henri Vaassen. 

Het is dan ook niet echt verwonderlijk dat hij werd gekozen als voorzitter van het Huis van het Nederlands in Bailleul. Of Belle in het Frans-Vlaams. Maar, zo geeft hij meteen mee: “Onze missie is niet om het Frans-Vlaams, de streektaal die in de regio nog sporadisch wordt gesproken, te promoten. Het Huis van het Nederlands is een onafhankelijke organisatie die inzet op het onderwijs en de promotie van de Nederlandse taal. Belle heeft zowat twintig jaar geleden al begrepen dat het in een grensregio belangrijk is om de officiële talen aan beide zijden van de grens te beheersen. Dankzij het gemeentebestuur is het Huis van het Nederlands er gekomen en Belle is op vandaag nog steeds onze grootste financierder.”

Ondanks de voor de hand liggende match tussen de krapte op de arbeidsmarkt aan de ene kant en een hogere werkloosheidsgraad aan de andere kant, is werken over de grens op vandaag geen evidentie. Taal is een belangrijke drempel. Paradoxaal genoeg wordt het onderwijs van het Nederlands in Frankrijk steeds minder populair, net zoals aan Vlaamse zijde het Frans in realiteit al lang niet meer de tweede taal is. Een pijnlijke vaststelling, zeker in onze Eurometropool. Reden te meer voor Henri Vaassen om te blijven vechten voor de promotie van het Nederlands.

“Het Huis van het Nederlands heeft ondertussen ankerpunten in Rijsel, Duinkerke (Rozendaal) en Halewijn. Jaarlijks passeren er zo’n 300 volwassenen bij ons voor een intensief programma Nederlands. We hebben een vast aanbod van cursussen voor particulieren. Maar we werken even goed op maat van bedrijven. Daar pikken we graag op nieuwe noden of kansen in. Zo hebben we nu heel gericht een opleiding voor ‘bateliers’ of schippers. De Seine-Scheldeverbinding mag dan nog lang niet gerealiseerd zijn, er zijn nu al heel wat Franse schepen die ‘pendelen’ tussen bijvoorbeeld Valenciennes en Antwerpen of Rotterdam. Daarbij is het cruciaal dat de Franstalige kapitein van een schip ook instructies en vaarinformatie in het Nederlands kan begrijpen.”

Het Huis van het Nederlands zet de deuren ook wijd open voor kinderen en jongeren. “Hoe vroeger zij in contact komen met het Nederlands, hoe beter. We werken samen met gemeentebesturen en lagere en middelbare scholen om het Nederlands te introduceren. Ook in de vrije tijd zoeken we naar formules om het Nederlands en de cultuur in Vlaanderen en Nederland in de kijker te zetten. We organiseren bijvoorbeeld samen met partners als het Komitee voor Frans-Vlaanderen elk jaar twee wedstrijden: een dictee en de Taalprijsvraag. We geven de prijzen altijd een Nederlandstalig kantje mee: Nederlandstalige publicaties of een daguitstap naar Vlaanderen of Nederland.” 

De aandacht voor zowel Vlaanderen als Nederland speelt ook door in het onderwijzend team van het Huis van het Nederlands: “We werken met een vast team van een achttal lesgevers Nederlands, waarvan de helft uit Vlaanderen afkomstig is en de andere helft uit Nederland. Bij de cursussen op maat kunnen opdrachtgevers aangeven welke ‘variant’ ze verkiezen; in ons vaste aanbod zorgen we voor een mix van de twee.” Die equipe van lesgevers is doorheen de jaren trouwens nauwelijks gewijzigd; ze blijven enthousiast en gedreven werk maken van Nederlandstalig onderwijs in Frankrijk, ook al is het soms (zeg maar: vaak) roeien tegen de stroom in. 

Maar voor dat roeien tegen de stroom in heeft Henri Vaassen alvast geen vaarinformatie nodig, noch in het Frans, noch in het Nederlands. Hij doet het gewoon: telkens opnieuw mensen, organisaties en overheden warm maken voor het belang van het Nederlands. Gedreven door een passie voor taal en cultuur. In het Huis van het Nederlands, maar ook aan ULCO en via de vele andere initiatieven rond meertalig onderwijs die hij in Noord-Frankrijk mee helpt uitbouwen. 

Voor mensen dus die niet weten wat de Eurometropool in de praktijk inhoudt: een café liégeois. Op het terras van Patisserie Méert. En vooral: in het overtuigende gezelschap van Eurometropolitaan Henri Vaassen.

Conny Van Gheluwe