“Aan de ene kant is het Laplaigne, de andere kant Flines-lez-Mortagne: de weg waar we op staan markeert de grens.” We zijn nog maar pas gearriveerd in het bos van Flines of Jean-Yves Cools haalt herinneringen op uit zijn kindertijd, verhalen over smokkel. “Sedert 1993 kennen we het plezier niet meer om verstoppertje te spelen…
Verlaat de platgetreden paden
Deze smokkelroutes worden nu volledig legaal gebruikt en kunnen zelfs nieuw leven worden ingeblazen dankzij een grensoverschrijdend Europees programma van de twee natuurparken: De Scheldevlakte (PNPE) in België en het Parc Régional Scarpe-Escaut in Frankrijk. Astrid Dutrieu, verantwoordelijk voor de « Mobilisatie van de bewoners » bij de PNPE, legt ons het principe uit: « Wij ondersteunen projecten van burgers. Sommige groepen inwoners van de dorpen willen bestaande paden herstellen of nieuwe paden aanleggen om de plaatselijke geschiedenis te vertellen. »
Een trio dat zich inzet voor erfgoed en natuur
Jean-Yves Cools, een Fransman uit Flines-Lez-Mortagne en de Belgen Jean-Luc Bouquelle uit Quartes en Josiane Claus uit Calennelle leerden elkaar kennen via een workshop die de evolutie van het landschap in de tijd onderzoekt. Het trio raakte bevriend en kwam op het idee een ontdekkingswandeling uit te stippelen rond het Lancaster pad.
Een bladzijde uit de geschiedenis
Op 19 juli 1944 wordt een Royal Air Force (RAF) Lancaster LL943 na deelname aan het bombardement op een spoorwegknooppunt bij Maubeuge getroffen door een Duitse luchtaanval. Het vliegtuig stort neer in het bos van Flines-Lez-Mortagne. De zeven Britse en Australische bemanningsleden komen om. In een boek uit 2009 stelt kolonel Gabriel Bauters dat « het puin van de LL943 over enkele tientallen meters verspreid lag, net over de grens. Het toestel brak toen het viel en de achterste koepel en het lichaam van sergeant Henry Simmonds werden op 250 meter afstand gevonden.”
Zes bemanningsleden worden begraven in Valenciennes, Frankrijk. Sergeant Simmonds wordt in België begraven, in Laplaigne.
Op 5 september 2010 plaatst de gemeente Flines een gedenksteen in het bos. De steen staat op « la Cavée » in de buurt van het “lac du Prince”. Dankzij de middelen uit de Arthur Haulot-prijs die buurgemeente Brunehaut in 2012 ontving, staan er ook didactische panelen op een deel van het parcours.
Stap mee in Belgische en Franse voetsporen
Het idee om deze twee initiatieven en de twee regio’s samen te brengen in een wandeling komt van Jean-Yves, Jean-Luc en Josiane. « Door een pad te creëren dat de twee dorpen met elkaar verbindt, benadrukken we zowel de Franse gedenksteen als de weinig bekende Belgische didactische panelen. De plaats krijgt meer bekendheid en het landschap wordt verbeterd », legt Jean-Yves uit. Hij is voorzitter is van een wandelvereniging in Mortagne.
Jean-Luc Bouquelle is van mening dat « het belangrijk is om ankerpunten te hebben op een wandeling. De geschiedenis van de Lancaster verrijkt deze en maakt dat u ze wilt voortzetten. Onze wandelaar Jean-Yves stippelde de route uit. We willen nu voor het einde van het jaar een folder uitgeven voor wandelaars, of zelfs een « tagging » voorzien.”
Mensen en plaatsen ontdekken
Voor Josiane was de groepsdynamiek snel opgebouwd. “Men vroeg ons wat ons project zou inhouden. Enkele pintjes bier hielpen om te durven springen. Als dorpsbewoners zijn we het niet gewoon om collectieve initiatieven te kunnen nemen. »
Een project dat van de burgers komt heeft uiteraard meer kans op slagen. De bewoners hebben de leiding, van idee tot uitvoering. « Dit is de filosofie achter dit initiatief. Natuurparken ontstaan niet door projecten die opgelegd worden aan de bewoners. Integendeel, ze houden rekening met wat bewoners belangrijk vinden. We zien dat mensen gehecht zijn aan hun leefomgeving, aan de buurt, aan het dorp en aan de jeugdherinneringen die daarmee verbonden zijn. Dat is waardevol: zo’n projecten vinden meer weerklank bij andere bewoners dan wanneer een instelling ze zou voorstellen », zegt Astrid Dutrieu van het Natuurpark van de Scheldevlakte, die deze projecten steunt, bekend maakt en financieel ondersteunt via Interreg-fondsen.
Momenteel loopt er een dertigtal projecten aan beide zijden van de grens en er kunnen er nog bijkomen. Zo zijn er fototentoonstellingen over biodiversiteit of erfgoed, de restauratie van kleine monumenten in dorpen, de installatie van boekenkasten of meubilair zoals banken om de sociale banden te herstellen. Soms zeer kleine dingen, maar zinvol voor de bewoners door de collectieve dynamiek die ze creëren.
Josiane, Jean-Luc en Jean-Yves hebben nog ideeën… en willen ook de projecten van andere burgergroepen in Fontenoy of de Mont St Aubert ontdekken.
Aniko Ozorai