De dorpen van Les Weppes liggen wat achterin de Rijselse metropool. Het is geen regio waar je automatisch aan denkt om een trip te maken. Maar toch, het blijkt de moeite. Gesteund door de eerste lentezon springen we de fiets op en doorkruisen het gebied. We keren terug met een rugzak gezonde lucht en een…
Niemandsland
Het is een regio die me al een tijd fascineert. Een niemandsland tussen de drukke metropool van Rijsel en de Franse Leievallei. Deze streek was ook letterlijk niemandsland in de Eerste Wereldoorlog. Op onze fietstocht dwarsen we herhaaldelijk de frontlinie tussen het Duitse leger en de geallieerden.
We starten in Fromelles. Ruim honderd jaar geleden was de stilte hier ver te zoeken. Hier woedde midden juli 1916 een felle strijd tussen Duitsers en de Britse en Australische strijdmachten. Het was overigens de eerste keer dat het leger van ‘Down Under’ werd ingezet in het bloedige conflict. Meer dan 5.000 soldaten lieten het leven bij de Slag bij Fromelles, voor het merendeel Australiërs en Britten, maar ook de Duitsers leden zware verliezen. De slag staat bekend als ‘de meest barre 24 uren uit de geschiedenis van de Australische natie’.
Onze fietstocht van 36 kilometer start bij het Museum over deze Slag bij Fromelles, een gebouw van hout en beton dat half verzonken ligt in de heuvel. Je kan er alles te weten komen over het conflict, maar ook over archeologische opgravingen en het persoonlijke verhaal van een aantal soldaten.
Musketiers op de fiets
Groene wegwijzers met Les Weppes leiden ons naar Herlies, één van de kleine dorpen die de route verbindt. We zwerven over asfaltwegen door het glooiende landschap. Je kan kilometers ver kijken. Het is stil, op een occasionele auto na die ons inhaalt. Net voor Herlies fietsen we een verkaveling in. Een bord wil ons wijzen op de historische verdienste van deze plek. D’Artagnan zou hier in 1667 gepasseerd zijn op zijn veroveringstocht tegen de Spanjaarden. Hij veroverde toen onder meer de steden Armentières en Rijsel. De toeristische promo maakt er wel een eerlijk verhaal van en meldt dat de historische realiteit wel eens vermengd kan geraakt zijn met de verbeelding van de verhalen van Alexandre Dumas. Soit, wij malen er niet om en wanen ons als musketiers op de fiets. Dat de tocht westwaarts nu bergaf gaat, helpt natuurlijk ook.
“The horrors of war”
We naderen de voormalige frontlijn van de Eerste Wereldoorlog en passeren een aantal oorlogsbegraafplaatsen. Eerst zien we de Britse begraafplaats van Aubers, dan een paar bunkers die overgroeid geraakt zijn met klimop. We houden halt bij een Australisch oorlogsmonument. “We thought we knew something of the horrors of war, but we were mere recruits, and have had our full education in one day.” Het citaat van RA McInnes spookt door ons hoofd als we rondkijken. Deze plek ligt desolaat, naakt, verloren in het landschap. Wat beton en betonijzers die erdoor priemen herinneren aan de veldslag. Met duizenden lieten ze hier het leven, om een strook te veroveren van 3,6 kilometer. Een operatie die bovendien mislukte: de Duitsers konden hun positie bewaren.
Een monument prijst de soldaten die hun kameraden van het slagveld raapten, de zogenaamde Cobbers. Velen liggen honderd meter verder begraven in het VC Corner Cemetery, onder het gras, grafstenen liggen er niet. Hier liggen de resten van niet-geïdentificeerde soldaten van diverse nationaliteiten.
“Een streek die erkenning verdient”
De tocht maakt even een boog buiten de Eurometropool, we verlaten le Nord. We rijden een paar honderd meter in het departement Pas de Calais en we trekken richting Le Maisnil. Onderweg passeren we nog de plek waar La Chartreuse De La Boutillerie lag. Een schitterende kerk met klooster, in 1618 gebouwd door de burgemeester van Rijsel, omgeven door een park en boomgaarden, met honderden vierkante meters leefruimte voor kloosterlingen. Het gebouw werd grotendeels vernietigd in de Franse Revolutie, de Eerste Wereldoorlog vernietigde vervolgens wat nog overbleef. Vandaag herinnert enkel nog een klein bosje en een monumentje aan wat ooit een majestueuze plek was.
We stomen door de vlakte van Les Weppes en rijgen Radinghem-en-Weppes, Ennetières-en-Weppes en Le Maisnil aan elkaar. Op het eind van de rit rijden we nog even de heuvel in het zuiden op en doorkruisen Fournes-en-Weppes. Een dorp met winkels, langs de nabijgelegen nationale weg liggen ook wat baanwinkels. De bewegwijzering naar het Office de Tourisme laat nog het beste vermoeden, maar bij aankomst staan we voor een gesloten deur. “We zijn verhuisd naar Armentières”, zegt een briefje.
Volgens La Voix du Nord was de sluiting een kwestie van centen, de uitbating was te duur en een fusie was aangewezen. In het nieuwe kantoor wordt de hele regio bediend vanuit één plek. « Le désir de tous, c’est que le territoire des Weppes continue à avoir la reconnaissance qu’il mérite. », tekent de krant op. Een terechte wens die we met plezier onderschrijven.
Bart Noels
Meer info en fietskaart
Une réponse à “Les Weppes: Fietsen tussen oorlog en stilte”
[…] De dorpen van Les Weppes liggen wat achterin de Rijselse metropool. Een niemandsland tussen de drukke metropool van Rijsel en de Franse Leievallei. Deze streek was ook letterlijk niemandsland in de Eerste Wereldoorlog. Les Weppes: een streek waar oorlog en stilte elkaar vinden. […]