De Rijselse prof Sophie Djigo richtte een dik jaar geleden Migraction59 op, een netwerk dat vluchtelingen uit Calais naar de metropool haalt om ze in het weekend even te laten recupereren. Chauffeurs halen de veelal jonge mannen en vrouwen op in de havenstad en brengen ze naar huizen en appartementen in Rijsel, Roubaix, Tourcoing en…
Een zondagnamiddag in Cooperative Baraka in Roubaix. Geleidelijk komen de mensen binnen, telkens twee gasten en hun gastgezin. Migraction59 verzamelt op zondag geregeld haar netwerk: de gasten uit Calais en de vrijwilligers die huis en bed ter beschikking stellen voor een weekend. Er is een uitgelaten sfeer. Er staat cake op tafel, er wordt gepraat en gegeten, na een tweetal uur gaat de muziek luider en wordt er gedanst. Buiten regent het pijpenstelen, de eerste barre winterweek is net achter de rug. Maar sneeuw is opnieuw aangekondigd voor de week die komt. Ondanks de vrolijke gezichten weet je dat de aanwezige gasten hun week doorbrengen in precaire omstandigheden. Vanuit Calais zijn ze dag en nacht op zoek naar een manier om in het Verenigd Koninkrijk te raken.
Jongens van 17
De gasten zijn al van zaterdag in de metropool. “Een weekend ziet er als volgt uit: kort na de middag komen de bezoekers uit Calais. Ze nemen eerst een douche, dat vinden ze heel belangrijk. Ze hebben zich dagenlang niet kunnen wassen”, legt Gonzague Cuvelier uit: “ Daarna eten we en dan is de volgende vraag of er wifi is. Dat lijkt een luxe, maar dat is het niet. Wifi betekent contact kunnen houden met vrienden en familie.” Gonzague neemt zijn bezoekers mee in Rijsel. “Maar stel je niet teveel voor, we gaan niet lang weg. Ze zijn zo blij om in de warmte te zitten na die harde buitendagen. Ze hebben veel bij te slapen. Ik zorg zaterdagavond dat hun kleren gewassen raken. Zondag zorg ik dan voor eitjes en stokbrood en dan ga ik de mis gaan opdragen.”
Gonzague Cuvelier is priester en ziet het als een christelijke evidentie om mensen op te vangen. “Dit weekend waren mijn bezoekers rond de twintig, maar ik heb al jongens van amper 17 over de vloer gehad.” Jongvolwassenen dus, die reeds een tocht van maanden achter de rug hebben van hun thuisland tot aan de winderige koude kust van Calais. Zijn ze matuur? Daar moet Gonzague lang over nadenken. “Ze zijn meer autonoom”, glimlacht hij, “Het zijn nog jonge gasten hé. Maar ze weten perfect hoe ze zich kunnen oriënteren, ze weten waar ze overal hoeven te zijn.” Gonzague is erbij van het eerste uur, als één van de eerste gastheren van Migraction59. “Ik heb al dertig bezoekers mogen onthalen. Daarvan weet ik dat er al acht in het Verenigd Koninkrijk zijn geraakt. Hoe ze het doen weet ik niet, maar het lukt hen wel.”
Iedereen kan meehelpen
Als vrijwilliger bij Migraction59 kan je aan de slag als chauffeur op vrijdagavond of maandagochtend. Of je kan gasten onthalen. En je kan ook beide doen. “Toen we het netwerk opstartten zochten we naar een duidelijke actie waar iedereen op zijn of haar manier aan kan meedoen”, zegt Sophie Djigo, “We doen dit omdat de staat niks doet. Je kan daartegen strijden met je stem, je kan daar tegen manifesteren. Of je kan iets doen waarmee je meteen op het terrein iets verandert.” Sophie was getuige van de leefomstandigheden in het kamp van Calais, van de repressie door de politie die als opdracht heeft om tenten en materiaal systematisch te vernietigen. “Terwijl die mensen geen kant op kunnen. Ze kunnen geen asiel vragen in Frankrijk omdat ze in Italië passeerden.” De jonge professor in de filosofie wil met Migraction59 op een heel praktische manier strijden tegen wat ze een absurde situatie noemt. “We willen in Frankrijk onze migranten niet zien. Maar ze zijn er wel hé. De verenigingen uit Calais hebben eens berekend wat de beveiliging kost. Met dat geld kan je vele opvangcentra openen. De staat is irrationeel, zowel politiek als financieel. Dit kost nu handenvol geld. Geef mensen gewoon een statuut en vang ze op.”
Migraction59 heeft momenteel 1.500 leden en vangt elk weekend 50 gasten op. “Dat is al goed, maar we kunnen nog niet wegen op de besluitvorming. Daar moeten we nog voor groeien. Belangrijk is dat we de mensen duidelijk maken dat migranten thuis opvangen écht wel kan en mag. Daarmee passen we hier gewoon de grondwet toe. De overheid zou zoveel kunnen doen om het mensen gemakkelijker te maken: bijvoorbeeld geen geweld meer gebruiken in de kampen. Mensen komen toe met wonden, ze hebben traangas in de ogen gehad.
De overheid moet de mensen ook niet bang maken via beeldvorming. Migranten zijn gewoon jonge mensen op de vlucht. Overigens: wie moet er bang zijn? We hebben te maken met jongens die de helft van de wereld rond reisden, die nu in Calais verblijven, die plots anderhalf uur rijden in een auto naar Rijsel om er te slapen bij een wildvreemd gezin. Dat is iets om aan te wennen. Gisteren had ik nieuwe jongens over de vloer. Ze hebben eerst een paar uur op het tipje van onze bank gezeten, het heeft wat geduurd eer ze op hun gemak waren.”
Diffuus netwerk
De gasten genieten zichtbaar van hun namiddag muziek, taart en gezelschap. Ze praten met mij over de barre omstandigheden in het kamp van Calais, over de koude van de afgelopen dagen. Op de foto willen ze niet, begrijpelijk. Ze willen naar het Verenigd Koninkrijk en dat doe je best zo anoniem mogelijk. “Het is goed om hier samen te kunnen zijn. Het is goed om een weekend weer te kunnen rusten”, zeggen ze. Een jongen uit Eritrea poseert met zijn trui van Ghent University. “Waar ligt dat?”, lacht hij. We gaan samen door de geografie van de regio.
Een jong koppel uit de buurt van Rijsel heeft er haar eerste weekend Migraction59 opzitten. “Het was rustig. We hebben wat proberen te praten. Met de taal was het moeilijk. Maar het het was wel fijn.” Of ze lang hebben nagedacht om een onthaalgezin te worden? “Het is evident dat we dit doen. Als je de beelden ziet in Calais en je weet dat dit in je eigen land gebeurt, dan kan je toch niet stilzitten?”
“Migraction59 is een diffuus netwerk, het is geen strak georganiseerde vereniging”, zegt Gonzague Cuvelier, “Maar het werkt wel zo. Mensen horen van elkaar hoe ze het weekend beleefd hebben en ze steken zo de ander aan om ook eens een weekend mensen op te vangen.” Je krijgt telkens andere mensen over de vloer. Eén van de regels is immers dat elke migrant kansen moet krijgen en dat betekent dat er wat rotatie is. Er zitten momenteel 600 mensen in Calais, dus niet iedereen kan elk weekend naar de regio Rijsel komen. “Ik kan niet kiezen wie ik over de vloer krijg”, zegt Gonzague, “Maar op namiddagen zoals deze kan ik mijn vroegere gasten terugzien en dat is wel heel plezierig.”
Bart Noels