Coördinator Benoit Geers over elf edities van het kunstenfestival van de Eurometropool
“Ik voel meer en meer de noodzaak om dit te doen. En nu zijn het fantastische tijden. Het blijft hard werken. Maar de context van deze regio vraagt gewoon om dit te doen.” De ogen van Benoit Geers glimmen als hij het over NEXT heeft, het jaarlijkse podiumkunstenfestival van de Eurometropool en Valenciennes. “We hebben…
We hebben afgesproken in Kunstencentrum BUDA in Kortrijk, de plek waar Benoit kantoor houdt. Vanuit het raam kan je de Broeltorens zien. Maar zijn werkgebied, dat gaat bijzonder ruim: de Eurometropool en Valenciennes. En dat is al een poosje zo. Benoit is een echte transfrontalier.
Hij startte begin de jaren 2000 als communicatiemedewerker voor Anno’02, een cultuurfestival voor Zuid-West-Vlaanderen dat een hele generatie cultuurwerkers lanceerde. Na het festival kon hij aan de slag bij de Schouwburg Kortrijk waar hij – onder de hoede van Roos Desmet – kon samenwerken met La Rose des Vents, een kunstenhuis in Villeneuve d’Ascq. Binnen een Interregproject werkten beide cultuurhuizen rond dans en ze wisselden publiek uit. “Zo had ik al wat ervaring toen ik in 2009 de kans kreeg om coördinator te worden van NEXT, net na de start dus. De eerste editie in 2008 coördineerden de huizen nog zelf. Die nul-editie, dat was nog een collage. Wat is een grensoverschrijdend festival? Hoe organiseer je dat? Hoe regel je de ticketing? Dat waren de vragen toen. Vanaf de editie van 2009 gingen we echt samen programmeren. Dat was niet zo vanzelfsprekend. we zaten met huizen rond de tafel die elk hun missie hadden én die dit weerspiegeld wilden zien in het programma.”
“NEXT heeft mijn blik veranderd”
Tegen het terugplooien op zichzelf
In dezelfde periode kreeg ook de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai vorm. Het was een tijdperk van geloof in de grensoverschrijdende samenwerking, van dynamiek, van veel voluntarisme. “Het leek me toen heel spannend om deze job te doen. En eigenlijk nog steeds. En nog meer zelfs. Want in die tien jaar is veel veranderd. In de Eurometropool, in de manier van samenwerken. En ook binnen NEXT. Intussen werken we nu met hele andere artistieke teams als in de begintijd. Het festival heeft mijn blik veranderd. Ik voel meer en meer de noodzaak om dit werk te doen, als een beweging tegen het terugplooien op de eigen leefwereld. Sterker zelfs: als we als cultuurhuizen dit niet zouden doen in deze grensregio, dan stoppen we er gewoon beter mee. De context vraagt dat we grensoverschrijdend werken en denken. We moeten blijven op deze nagel kloppen: met de rug naar de grens leven is geen goede zaak.”
Context van de grensregio hanteren
NEXT is intussen een instituut geworden. Het internationaal podiumkunstenfestival is van bij de start een samenwerking van zes Vlaamse, Waalse en Franse kunstenhuizen: Kunstencentrum BUDA, Schouwburg Kortrijk, La maison de culture de Tournai, La rose des Vents, Espace Pasolini en Le Phénix. Elk jaar presenteert NEXT zo’n 80 hedendaagse theater-, dans- en performance-voorstellingen, verspreid over 15 steden. Het gaat om trendsettend werk binnen het internationale landschap en er worden zowel topnamen als jonge makers gepresenteerd.
Maar het festival doet meer dan dat. NEXT ondersteunt kunstenaars voor de creatie van producties. Na de première van deze voorstellingen in het festival, vertrekken ze op internationale tournee. In 2015 werd het festival nog gelauwerd door de European Festival Association als 1 van de 12 meest trendsettende festivals van Europa. In 2008 startte NEXT met 7.034 toeschouwers, beleefde een piek in 2015 met 16.391 bezoekers en krijgt gemiddeld per jaar ongeveer 12.000 toeschouwers over de vloer.
“De kern blijft onze internationaal georiënteerde programmatie. Zonder NEXT zou elk van de huizen afzonderlijk dit niet kunnen neerzetten. We bundelen de krachten, we leggen de lat hoog. En tegelijk willen we meer en meer de context van deze grensregio benutten en aanspreken.” Dat vertaalt zich in publiek dat bijvoorbeeld meespeelt op scène, in voorstellingen die de context van de grens hanteren en ook sedert een paar jaar in de randprogrammatie van het festival, zoals ‘On a joué dans NEXT’ waarbij burgerinitiatieven in de kijker worden gezet. “Dat wordt belangrijker in de toekomst”, zegt Benoit, “We willen verbreden naar andere publieken, naar andere contexten. We willen van toeschouwers ook deelnemers maken.”
“Van toeschouwers ook deelnemers maken”
Die externe blik toont zich ook in de organisatie en de samenwerking binnen het festival. De eerste cirkel van de pioniers van NEXT is al geruime tijd uitgebreid naar een breder netwerk van partners die voorstellingen ontvangen en mee programmeren. “De Eurometropool heeft een rijk landschap aan cultuurhuizen. Die willen we mee aan boord, die willen we kansen geven. We willen een spontaniteit creëren in het netwerk, een vertrouwenszone maken. Via dat ruim partnerschap krijgen we de NEXT-voorstellingen heel dicht bij de mensen.” Het festival zet sterk in op een nauwe en hartelijke samenwerking tussen organisatoren. “We werken horizontaal en collegiaal”, lacht Benoit, “Dat is soms wennen voor partners die er nieuw bij komen en andere manieren van werken gewoon zijn. Maar zo werken, dat loont.”
Geen clichés
In haar elfjarig bestaan kende NEXT een dip rond 2015. “Toen kregen we te horen dat Interregmiddelen niet meer bestemd waren voor cultuur. Toen wisten we het even niet meer. Je wordt gelauwerd voor je werk en de andere dag krijg je te horen dat je op jezelf bent aangewezen. Toen waren we dankbaar dat we intussen dat ruime netwerk van partners hadden uitgebouwd. Dat netwerk heeft de kernpartners gemotiveerd om voort te doen, om nog meer eigen middelen in te zetten. Het heeft ons sterker gemaakt.” Intussen kan NEXT de toekomst weer hoopvol tegemoet kijken, met steun uit Vlaanderen en Frankrijk. Wallonië hinkt nog wat achterop maar Benoit maakt zich sterk dat ook dit goed komt. Een nieuwe samenwerking met de regio Hauts-de-France moet ervoor zorgen dat NEXT nog sterker verspreid raakt, met een focus op jong talent.
Waar Benoit zich niet toe laat verleiden is vergelijkingen maken tussen regio’s en culturen. Dat je na een voorstelling in Frankrijk soms moet zoeken naar een glas, terwijl in België bier en wijn ruim vloeien. Of dat er anders wordt geprogrammeerd in de regio’s. Dat soort stellingen. Vergelijkingen maken tussen Walen, Fransen en Vlamingen is niet aan Benoit besteed. “Ik heb al vanalles gezien, in elke regio”, relativeert Benoit, “Huizen zijn bepalend. Programmatoren zijn bepalend. En elk publiek is ook anders. En er zijn veel diverse publieken. Ik heb één ding geleerd met NEXT: veel clichés gaan gewoon niet op. Dit is een boeiende en diverse regio. Dat is onze kracht. En die moeten we uitdragen.”
Bart Noels