Een zonnige zaterdag én klimaatmars in Rijsel. Shoppers en kuieraars krijgen een dwingend doembeeld van onze aarde mee waaraan gewoonweg niet te ontsnappen valt. Tenzij je zoals ik op bezoek mag bij kunstenaar Jean Pattou. Het contrast kan bijna niet groter zijn. Een stap binnen in het atelier en je wordt er verwelkomd door het…
Eurometropolitaan mag dan een beetje een tongbreker zijn, voor architect en kunstenaar Jean Pattou komt dat grensoverschrijdende burgerschap met een ontwapenende en vooral heel vanzelfsprekende naturel. Zijn familie aan moederszijde was afkomstig uit de streek van Mons, zijn familie aan vaderszijde waren ‘Franse Vlamingen’. En al spreekt hij zelf geen woord Nederlands, zoals hij een paar keer met spijt meegeeft, hij voelt zich toch echt thuis in België, zowel in Wallonië als in Vlaanderen.
De ideale ambassadeur dus om een tentoonstelling te maken over de ‘ambiance’ in onze steden in Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai. Tot eind oktober kan je al van een aantal van zijn Eurometropolitaanse werken genieten in Rue de la Monnaie, 20 in Rijsel. In het voorjaar is het de beurt aan Kortrijk en afronden doet Jean Pattou in Doornik, in november 2019. Er wordt tegen eind volgend jaar ook een publicatie voorbereid, zodat je de werken nadien nog eens rustig kan bekijken.
Sprongetjes in het hoofd
Dat rustig bekijken is geen overbodige luxe, want de werken van Jean Pattou steken vol intrigerende details. Zijn achtergrond als architect en urbanist vindt onmiskenbaar zijn weg in zijn kunst, waar hij de kijker doet stilstaan bij de rijke architectuur en geschiedenis van onze steden. Zijn werken bevatten daarnaast ook veel heerlijke ‘petites histoires’, waarbij je even een inkijk krijgt in de sprongetjes in het hoofd van de artiest: “Ik beeld nooit exact de werkelijkheid af. Ik blijf er wel dicht bij, maar het amuseert me om zo nu en dan een ‘petite histoire’ te vertellen. Zoals hier bijvoorbeeld, in deze aquarel die ik voor de tentoonstelling aan het maken ben. Je ziet hier de Place de Lille in Doornik, het plein net voor de Grote Markt met de kathedraal. Op dat plein staat een standbeeld dat mij doet denken aan de Colonne de la Déesse op de Grote Markt in Rijsel. En dan vertel ik op doek een verhaal over een ‘promenade’ van die twee standbeelden.”
Ook in een zicht op Kortrijk maakt hij een paar uitstapjes: je ziet de Broeltorens prijken, met op de oevers van de Leie het ondertussen verdwenen grafelijke kasteel in zijn volle glorie. Maar evengoed de Pont Napoléon in Lille, verbonden met de Broeltorens door de rivier. Want Jean Pattou wil vooral de toenadering tussen beide steden, de gelijkenissen meegeven: “Ik zie veel meer gelijkenissen dan verschillen. Niet alleen in de architectuur, maar ook in de manier van leven. Toen ik op bezoek was bij het vlasmuseum TEXTURE bijvoorbeeld, was het verbazend om te zien hoe die vlasindustrie zich langsheen de hele Leie, van Frankrijk tot in België, ontwikkeld heeft tot een van de belangrijkste industrieën in de wereld. Je ziet nog steeds die gelijkaardige erfenis in onze regio, van de letterlijke bakstenen van de gebouwen tot de manier van werken.”
Werken, reizen en genieten
“Rijsel is voor mij zowat een Vlaamse stad. Als Parijzenaren naar hier komen, hebben ze de indruk dat ze in een ander land arriveren. Ik voel mezelf even goed thuis in België als in Rijsel. Ik woon hier graag, in deze stad en streek. Ik heb zowat overal in de wereld gereisd en gewerkt, van New York tot Hong Kong. Dat is formidabel, en dat zijn zeer mooie souvenirs. Maar ik kom ook altijd weer graag naar huis. Mijn vrouw en ik hebben allebei een architectuuropleiding gevolgd in Parijs. Daarna zijn we in Rijsel komen wonen en werken. Dat is ondertussen al bijna vijftig jaar geleden en het bevalt ons nog altijd. We hebben hier onze plek gevonden.”
Dat werken is relatief, zo blijkt. Of liever: werken, reizen en genieten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in de wereld van Jean Pattou: “We proberen altijd het plezier van het werken en reizen te combineren. Als ik ergens in een stad arriveer, dan zoek ik er de plekjes uit die me bevallen en dan begin ik te schetsen. Wat er te zien valt, de sfeer, de mensen en de architectuur vooral, want dat is mijn specialisatie. Maar ook de associaties met andere steden die spontaan in mij opkomen, en de verhalen, de geschiedenis achter de gebouwen. Nadien maak ik in mijn atelier op basis van die schetsen aquarellen die veel meer zijn uitgediept, tot in de kleinste details.”
Schoonheid en hoop
Uitgestrekte landschappen of portretten moet je van architect en urbanist Jean Pattou dus niet verwachten. Maar wel intrigerende beelden die maken dat de stad waarin je dagelijks rondloopt, er plots een beetje anders en opvallend minder alledaags gaat uitzien. Met heerlijke bruggetjes, ommetoertjes en knipoogjes naar andere steden en bezienswaardigheden in de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai. En zo worden we allemaal automatisch een beetje meer Eurometropolitaan.
Een tentoonstelling dus om naar uit te kijken. Wie in oktober niet meer in Rijsel geraakt, kan in het voorjaar in Kortrijk en in november 2019 in Doornik terecht. Gesterkt door de kennismaking met de wondere wereld van kunstenaar Jean Pattou, wordt het doembeeld van de klimaatmars iets minder deprimerend: er zijn nog schoonheid en hoop op onze aardbol, jawel!
Tekst: Conny Van Gheluwe