Een huis waar iedereen zich thuis mag voelen. Waar je een hap kan eten, een glas kan drinken maar waar je bovenal mensen kan ontmoeten en initiatief mag nemen. Dat is wat Maxime Giusti en Didier Le Pallac voor ogen hadden toen ze starten met Le Polder. En dat is intussen best gelukt. Een bezoek.
Hellemmes ligt tussen Lille en Villeneuve-d’Ascq. Harde grenzen zijn er niet met de rest van de agglomeratie, het is een gemeente met dichtbebouwde woonwijken en een werkplaats van de SNCF van hectaren groot in het zuiden. Maar het is ook een gemeente met een eigen karakter, met een kleine 20.000 inwoners, twee metrohaltes en een drukke weg die de wijken doorkruist. Het is daar, in de Rue Roger Salengro dat Le Polder zich bevindt, ‘le café des initiatives citoyennes et solidaires’. Het is pal op de middag als ik er binnenstap. De helft van de tafels is bezet, mensen genieten van het dagmenu: spicy kippenbout, een crumble van groenten met blauwe aardappelen of een taboulé van hummus. De kippenbout is op, ik ga voor de crumble. Een goede keuze, zo blijkt.
Coöperanten werven op de markt
“Het restaurant is één van onze middelen, maar is niet ons doel”, zal Maxime Giusti vertellen na de service. “Het is een manier om inkomsten te verwerven, middelen die ons in staat stellen om autonoom een werking op te bouwen.” Ruim drie jaar is de coöperatieve Le Polder actief in een gebied dat – volgens het collectief – in transitie is. Net zoals elders in de regio Rijsel vervelt de stad, is er een in- en uitstroom van bewoners, de lokale handel moet opboksen tegen de hypermarkten verderop. “We hebben Le Polder met velen opgebouwd. Bij de start stonden we elke week, een jaar lang, op de markt hier vlakbij om te vragen aan de mensen uit de wijk wat ze zouden verwachten van een ‘café citoyen’, ook om te vragen of ze coöperant willen worden.”
Ontmoetingen
Dit werk levert een solide basis op van medestanders uit Hellemmes die in Le Polder een plek vinden waar ze elkaar kunnen vinden en initiatieven kunnen ontwikkelen. “Het restaurant is ons middel, maar de vele avonden, de ontmoetingen en de bijeenkomsten, dat is onze échte finaliteit”, zegt Maxime. “Mensen bouwen hier zelf de kalender op, die loopt automatisch vol. Van een feest, een vergadering van een vereniging tot de vertoning van een documentaire film gevolgd door een debat.”
Dialoog staat centraal op de ‘soirées’ van Le Polder. “Wij houden niet van het woord ‘conférence’ want dat woord drukt eerder eenrichtingsverkeer uit. We gebruiken liever het woord ‘rencontre’ want we beogen wisselwerking. Iedereen weet wel iets, iedereen kan wel iets.”
Intussen zijn we aan de koffie toe. Vrolijke jazz klinkt door de ruimte, in de hoeken zijn mensen aan de praat. Een man is stilletjes in een hoek een boek aan het lezen. Het is een coöperant uit de buurt. Ik vraag ‘m waarom hij deze plek opzoekt: “Ik woon hier een straat verder. Ik heb Le Polder mee mogen opbouwen. Een fijne tijd. De ene bracht materiaal, de ander bracht tijd en ervaring mee, nog anderen brachten geld mee. Dit functioneert hier als een ‘maison de quartier’, behalve dan dat we van niemand afhangen. Ik heb hier al mensen leren kennen die ik anders nooit gekend zou hebben.”
“Burgerinitiatieven zijn de oplossing voor de toekomst”
Het was tijdens hun masteropleiding ‘Développement local et économie solidaire’ aan de universiteit van Valenciennes dat Maxime en Didier beslisten om dit project op te zetten. Met Le Polder zetten ze de theorie om in praktijk. “Die naam verwijst inderdaad naar het Nederlandse woord polder. De idee is dat je met een collectief moet zijn om een polder te maken. Burgerinitiatieven zijn de oplossing voor de toekomst.”
De voorbije drie jaar waren bewogen, warm en leerrijk, zegt Maxime. “Ik vind het belangrijk dat wat we doen, dat het zelfbedruipend is, dat de rekening klopt. Dat is het verschil met een situatie waarbij je sterk gesubsidieerd bent, dit leidt uiteindelijk tot afhankelijkheid. Zelf in je middelen voorzien zorgt ervoor dat je autonoom de richting kan bepalen als groep. Hier in Le polder werken we in de formule van een ‘société coopérative d’intérêt collectif’, een rechtsvorm waarbij de middelen binnen het collectief blijven. Elke coöperant heeft een stem.”
Le Polder is niet uniek. In de regio Lille-Roubaix zijn er nog dergelijke initiatieven, ook in Tournai. Is er dan uitwisseling tussen de cafés? “We slagen er amper in om onze buren van vlakbij regelmatig te zien. Neen, de grens, die zijn we nog niet overgestoken. Maar het zou me echt interesseren om collega’s te ontmoeten”, zegt Maxime.
Wat zijn droom nog is, vraag ik bij het afscheid. “Van Le Polder een duurzaam initiatief maken dat de wijk ondersteunt. We zijn nu ook gestart met “La courte Echelle”, hier wat verderop. Het is een sociale kruidenier en een testshop voor mensen die willen ondernemen in Hellemmes, met als doel de lokale bedrijvigheid te stimuleren. Ja, er is nog veel te doen.”
Bart Noels